KORONAVİRÜS NEDENİYLE İŞTEN ÇIKARMALAR VE İŞÇILERIN HUKUKİ HAKLARI

Resmi kaynaklara göre Türkiye’de 10 Mart 2020 tarihinden itibaren Corona Virüs taşıyan hastalar teşhis edilmeye başlanmıştır. Salgının yayılması üzerine, zorunlu kısıtlamalar ile sokağa çıkma yasakları periyodik olarak uygulanmış; bir kısım işyerleri faaliyetini tamamen durdurmuş, diğerleri ise evden veya işyerinden çalışmaya devam etmiştir.  Corona Virüs nedeniyle işten çıkarılan işçilerinin haklarının bazıları aşağıda sıralanmıştır. 

KORANAVİRÜS SEBEBİYLE İŞYERİNDE FAALİYET DURURSA İŞÇİ KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANIR MI?

Koronavirüs sebebiyle işyerinde faaliyet 1 haftadan fazla süre ile durursa, işveren askı süreci olan ilk bir haftalık sürede işçiyi işten çıkaramaz. İşveren bu dönemde iş sözleşmesini feshederse, işçiye ihbar tazminatı ödemesi gerekir. Bu ilk bir hafta dolduktan sonra, işveren iş sözleşmesini feshederse, işçiye kıdem tazminatını ödemek zorundadır. Bu durumda yapılan fesih, geçerli nedenle yapılan fesihtir. İşyerinde faaliyetin bir haftadan fazla süre ile durması halinde işçinin de İş kanunu 24/3 Maddesi uyarınca iş sözleşmesini fesih hakkı bulunmaktadır. Bu durumda da işçi kıdem tazminatına hak kazanır. İşyerinde faaliyetin durmasından itibaren bir haftalık askı sürecinde, işveren işçinin 1 haftalık ücretinin yarısını işçiye ödemekle yükümlüdür.  

KORONAVİRÜS (COVİD-19) SALGINI SEBEBİYLE İŞVEREN İŞYERİNİ KAPATIRSA İŞÇİ KIDEM TAZMİNATINA HAK  KAZANIR MI ?

Corona Virüs vs. salgını sebebiyle işyerinin kapatılması sonucu işveren iş sözleşmesini sona erdirirse, işçi kıdem tazminatına hak kazanır. İşveren İş Kanunu’nun 19. Maddesindeki şekil şartlarına da uyması halinde bu fesih geçerli fesih sayılır. Yani işveren fesih bildirimini yazılı yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. 

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR ?

Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır. Kısa çalışma kapsamında, işçilere kısa çalışma ödeneği ve sigorta primlerinin ödenmesi hizmetleri sağlanmaktadır. İşyerinde Kısa Çalışma Uygulanabilmesi için işverenin, salgın vs. sebebiyle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR’a başvuruda bulunması ve İş Müfettişlerince işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir. 

İŞVEREN KORONAVİRÜS SALGINI NEDENİYLE İŞÇİNİN ÜCRETİNDE İNDİRİM YAPAMAZ

İşveren kısa çalışma ödeneğine başvurmayıp, işçiden ücrette indirim veya çalışma süresinin azaltılmasını talep ederse, bu işçinin çalışma koşullarında aleyhe esaslı değişiklik talebi sayılır. Bu durumda işverenin, bu talebini işçiye yazılı bildirmesi ve işçiden yazılı muvafakat (onay) alması gerekir. İşçi bu teklifi kabul etmek zorunda değildir. İşçinin rıza vermemesi halinde, işverenin iş sözleşmesini feshi geçersizdir. İşveren kısa çalışma ödeneğine başvurmadığından, feshin son çare olması ilkesine aykırılık bulunduğundan bu fesih geçersiz fesih kabul edilir. İşverenin kısa çalışma ödeneğine başvurma fırsatı varken bunu kullanmaması yanlıştır. Bu şekilde geçersiz fesihle işten çıkarılan işçinin, iş güvencesi kapsamında işe iade davası açmasının yanı sıra kıdem tazminatını talep etme hakkı da bulunmaktadır.  

Ancak işveren kısa çalışma ödeneği uygulamasına başvurup, 3 aylık kısa çalışma dönemi bittikten sonra, salgın ve salgının işyerine olumsuz etkileri hala devam ediyor ise, işçi bu durumda ücrette veya çalışma süresinde esaslı aleyhe değişikliği kabul etmez ise, bu durumda işverenin iş sözleşmesini feshi geçerli fesih kabul edilir. Çünkü işveren feshin son çare olması ilkesine uygun davranmıştır. İşçinin bu durumda iş güvencesi kapsamında işe iade hakkı bulunmasa da kıdem tazminatını talep hakkı bulunmaktadır. 

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN DÜŞÜK OLMASI İŞÇİYE HAKLI FESİH İMKANI VERMEZ

Kısa çalışma uygulaması döneminde işçinin ücretinin sadece % 60‘ı işçiye ödenecektir. Bu dönemde işçiye ödenecek en az ücret 1.752 TL, en yüksek ücret ise 4.380 TL dir. İşverenin kısa çalışma ödeneğine başvurması nedeniyle işçinin ücreti düşecektir. İşçi bu dönemde iş koşullarında aleyhe esaslı değişiklik yapıldığını ileri süremez. Çünkü bu durum kanundan kaynaklı bir durumdur.  

Kısa çalışma ödeneği döneminin altında yatan zorlayıcı sebepler nedeniyle işçinin, iş sözleşmesini fesih feshetme hakkı yoktur. Kısa çalışma ödeneği döneminin sonuna kadar işçi iş sözleşmesini feshedemez. Ancak işçi isterse istifa edebilir. Bu durumda kıdem tazminatına hak kazanamaz. Bununla birlikte işçi, kısa çalışma uygulaması döneminde evlilik, askerlik veya emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanır. 

İŞYERİNDE İŞÇİNİN CORONA VİRÜS YAKALANMASI İŞ KAZASI SAYILIR

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 13. Maddesi’ne göre, İşçinin iş yerindeyken, işyeri servisindeyken veya kendisine verilen işi herhangi bir yerde ifa ederken, vücuduna gelen her türlü zarar iş kazası sayılır. Bu sebeple, işçiye işyerindeyken korona virüsü bulaşması halinde, işverenin kusuru olduğu kabul edilir ve işçinin iş kazasından kaynaklı maddi ve manevi tazminat hakkının yanında kıdem tazminatı hakkı da doğacaktır.  

KORONAVİRÜS KAMSAMINDA YILLIK İZİN SüRESİ İLE KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ İÇE İÇE GEÇEMEZ

İşçi yıllık izindeyken, işveren kısa çalışma ödeneğine başvurdu ise, yıllık izin ile kısa çalışma ödeneği iç içe geçemeyeceğinden, işçinin yıllık izni durur ve işçi kısa çalışma ödeneğinden yararlanır. Kısa çalışma ödeneğinin başlangıç tarihinden itibaren işçinin yıllık izin hakkı saklı kalır. 

Yurt dışından dönen işçi zorunlu olarak karantinaya alınırsa, bu karantina süresi yıllık izin süresinden düşürülemez. Zorunlu karantina süresi bittikten sonra yıllık izin süresi başlar. 

KORONAVİRUS SEBEBİYLE SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI KAPSAMINDA OLAN İŞÇİLERİN HAKLARI 

21 Mart 2020 tarihi itibariyle hakkında sokağa çıkma yasağı bulunan 65 yaş ve üzeri ile kronik rahatsızlığı bulunanlar işçiler açısından iş sözleşmesi kanuni askı durumundadır. Sokağa çıkma yasağının başladığı tarihten itibaren ilk bir haftalık ücretinin yarısını işveren işçiye ödemek zorundadır. Ardından işveren varsa işçinin yıllık iznini işçiye kullandırabilir. İşçinin yıllık izni yok ise, işveren işçiye ücretsiz izin teklif edebilir. İşçi ücretsiz izni kabul ederse, işverenin ücret ve sigorta primi ödeme yükümlülüğü sona erer. İşçi ücretsiz izni kabul etmek zorunda değildir. İşçi ücretsiz izni kabul etmez ise işveren, İş Kanunu’nun 25/3. Maddesine göre zorlayıcı sebepleri gerekçe gösterip iş sözleşmesini feshedebilir. Bu fesih geçerli fesih sayılır. Bu durumda işveren, kıdem tazminatını ödemek zorundadır.  

***Haksızlıklara Kayıtsız Kalmayalım Davacı Olalım!

Koronavirüs İle İlgi Diğer Konular